Kou voor gevorderden

In februari van dit jaar ben ik terug verhuisd, na een verblijf van vijf jaar in Rusland. En raar genoeg heb ik het meeste heimwee naar dat seizoen waar de meeste mensen bang voor zijn, en dat de ondergang vormde voor de legers van Napoleon en Hitler: de Russische winter. In de winter, die duurt van oktober tot april, is de vuiligheid van Moskou bedekt met een maagdelijke laken van sneeuw. De lucht is blauw, de smog is weg, de mensen zijn blij. Daarom ben ik zo opgetogen dat het nu ook in de Lage Landen een Russische winter belooft te worden. Denk er maar over na: de neerslag komt toch wel naar beneden, dus dan kan het toch veel beter sneeuw dan regen zijn?

Maar voor een Russische winter moet u wel beter zijn voorbereid. Als u mijn tips volgt zal u de Russische winter met glans overleven, en er misschien zelfs van genieten. Sommige maatregelen die de Russen treffen zal ik jullie besparen. Bij de eerste sneeuw worden alle ramen onmiddellijk dichtgestopt met watten en met tape vastgeplakt, zodat er geen enkele molecuul frisse lucht het huis binnen kan komen. Waardoor ik soms halverwege een interview een luchtje op het balkon moest scheppen, omdat er niet genoeg zuurstof voorhanden was. Ook de gewoonte van Russische vrouwen om niet op een koud bankje te gaan zitten omdat je daarna onmiddellijk onvruchtbaar bent, neem ik niet al te serieus.

Maar voor de rest zitten de Russen vol goede tips. Om te beginnen met warme kleding. Het klinkt zo logisch, en toch zie ik hier volksstammen zonder muts de straat op gaan. Ooit had ik het lef in Moskou zonder muts de straat op te gaan, en onmiddellijk sommeerde een omaatje mij huiswaarts te keren. De meeste warmte ontsnapt namelijk via het hoofd, een goede muts is onontbeerlijk. Het hoeft echt geen bont te zijn, schapenwol volstaat. Thermisch ondergoed kan ook geen kwaad. Goed ondergoed is gemaakt van merinowol, dat buiten warm houdt, maar eenmaal binnen niet gaat zweten.

Dan, misschien nog belangrijker: veel en vet eten. Zoals meer water drinken in de zomer voor de hand ligt, is dat voor Russen vet eten in de winter. U merkt het misschien niet, maar door de kou verbrandt u veel meer energie dan gewoonlijk. Mensen in West-Europa eten steeds gezonder, wat prima is bij een normale winter, maar niet bij een Russische. Klassiek vet eten is de salo, gezouten zwoerd, wat oorspronkelijk Oekraïens is, maar waar de Russen ook verzot op zijn. U kunt het kopen bij vrijwel elke Russische winkel. Snijd het in dunne plakjes en laat het op uw tong smelten, bij voorkeur bij een vette bietensoep, maar op brood mag ook. Voor vegetariërs: geen zorg, een beker slagroom volstaat. Voor de veganisten onder u: het is een wonder dat u nog leeft. Bij de salo worden vaak rauwe tenen knoflook geserveerd: goed voor de weerstand, en zolang iedereen het doet stoort de ademstank ook niet echt.

Dan de drank. Zoals uw auto antivries nodig heeft (nog een tip tussendoor: Russen nemen hun accu vaak mee naar binnen om bevriezing te voorkomen), heeft ook uw lichaam dat nodig. En wat is er betere antivries dan een lekker glaasje wodka? Als het meer dan twintig graden vriest krijgen zelfs de olifanten in de Russische dierentuinen elk twee liter wodka. Andere drank kan ook, zolang het alcoholpercentage maar boven de 30 procent is. Dus wen aan het volgende ochtendritueel: voor u naar het werk gaat drinkt u een wodkaatje met een dikke plak salo en een teentje knoflook. Wie met de auto naar het werk gaat kan de wodka ook later op kantoor nuttigen, geen enkel probleem.

Eenmaal in de week gaan Russen met bijna religieuze trouw naar hun lokale banja: een soort sauna, maar veel natter en heter. Elk dorp, hoe arm ook heeft wel een banja. In de banja wordt veel antivries genuttigd, en rost men elkaar af met berkentakken, die in water zijn gedrenkt. Officieel is het goed voor de bloedsomloop, maar het is vooral leuk. Na een sessie in de banja is het de bedoeling dat u spiernaakt in de sneeuw rolt, maar bij gebrek aan sneeuw kunt u ook in een wak in het ijs springen.

Tenslotte een ouderwets advies: loop nooit met uw handen in de zakken. U denkt: wat kan mij nou helemaal gebeuren? Dat dacht ik zelf ook een jaar geleden, toen ik uitgleed in de stad Moermansk. Doordat ik mijn handen in mijn zakken had kon ik mijn val niet breken en viel ik vol met mijn rug op een steen. Resultaat: een gebroken ruggenwervel. De echte voorzichtigen onder ons dragen ook nog speciale spikes die u onder uw schoenen kan binden. Te koop bij de betere bergsportwinkel. Blijf naar de stoep kijken voor gemene plakken ijs die onder de sneeuw verstopt te zitten. Maar vergeet ook niet af en toe omhoog te kijken: elk jaar sterven in Moskou alleen al een dozijn mensen door vallende ijspegels. Volg mijn adviezen, en u redt het wel tot de lente.

Jelle Brandt Corstius is journalist en oud-correspondent. Over zijn verblijf in Rusland schreef hij de boeken Rusland voor Gevorderden en Kleine Landjes. Meer info op www.jellebc.nl

Uit: De Morgen (14 december 2010)