dinsdag 29 juni 2010

Jelle - krijgt een telefoontje van de marechaussee

Ik had een Russische vriendin op bezoek, en we waren beland in een visrestaurant in een pittoresk Noord-Hollands kustplaatsje waar ik vaak kom. Nouja, pittoresk, op het centrale plein van het kustplaatsje komen regelmatig hangjongeren samen die bier zuipen en heel hard Heil Hitler! roepen. Maar het zijn geen Marokkanen, dus ze kunnen kun gang gaan. Ik ben helemaal voor het harder aanpakken van hangjongeren, maar dan wel alle hangjongeren. Maar dat terzijde.

We keken naar een voetbalwedstrijd die op een groot scherm werd vertoond. Het was vier uur 's middags (het schijnt dat de wedstrijden zo vroeg worden uitgezonden vanwege de Chinese gokindustrie), en de zon scheen op het scherm, maar dat gaf niet want ik had mijn handen vol aan het uitleggen aan het Russische bezoek wat wij aan het eten waren: gebakken kibbeling met remouladesaus, en een bord met kipsaté. Probeer dat maar eens uit te leggen in het Russisch.

Achter ons zaten drie dorpsbewoners die ook het scherm niet konden zien, en luidkeels de verkiezingresultaten bespraken. Ik denk dat het de ouders waren van de hangjongeren die Heil Hitler riepen; het ging over hun held Wilders, die wel even de boel zou omschudden in Den Haag, en al die kutmarokkanen het land uit zou schoppen, etcetera. Ik raakte met een van hen in gesprek over Texels bier, en introduceerde de Russische vriendin, die Olesya heet. Zij waren benieuwd wat zij van Nederland vond, en zij antwoordde beleefd iets over Van Gogh, fietsen en molens. De man knikte goedkeurend.

Ik vertelde hoe ik Olesya eerder die week van Schiphol ophaalde. Toen ik haar opwachtte in de vertrekhal werd ik gebeld door de marechaussee. Zij wilden verifiëren of ik een Russische bezoeker verwachtte, hoe lang ze bleef, wat haar naam was, en wat ze hier kwam doen, en wie ik was. Daarna kon ik haar ophalen aan de andere kant van de douane, bij de vreemdelingenpolitie nadat ik mijn legitimatie had getoond. Daar zat ze beschaamd, en vroeg aan mij wat ze in vredesnaam verkeerd had gedaan. Haar visum was toch in orde? Kennelijk was het genoeg dat zij een jonge ongetrouwde vrouw uit Rusland was. De man in het visrestaurant luisterde verbaasd, en was zelfs even opgehouden met de kibbeling uit zijn bakje te vissen. In zijn beste Engels wendde hij zich tot Olesya en zei: 'Wat een schande. Bij deze bied ik mijn excuus aan namens het Nederlandse volk.'

woensdag 23 juni 2010

Zomergasten top 43. #35

Aah die goeie oude tijd. Loeki zat nog in de reclame, net als die rare kronkels waaraan ik moest denken toen ik een keer het Noorderlicht zag schijnen boven Moermansk. En de gezellige verkiezingsspotjes van Janmaat en zijn vrouw. Laat je even niet afleiden door het bloemetje en het pontificale telefoonnummer, en luister naar wat zij zeggen:



En kijk dan gelijk erna naar deze uitspraken Geert Wilders:

Jelle - kijkt rond in een plaggenhut

Ooit was ik in een vluchtelingenkamp in de buurt van Ramallah. Ik was er met een uitwisseling van journalistiek-studenten en we brachten een paar dagen door in Jeruzalem, waar wij praatten met Israëlische studenten, die de Palestijnen nazi's noemden en in Ramallah, waar wij praatten met Palestijnse studenten, die zeiden dat zij in concentratiekampen woonden. Voor zover de genuanceerde journalistiek.

De omstandigheden in het vluchtelingenkamp waren beroerd, wat ook niet zo gek is want het staat er al sinds 1948. Dat vond ik raar. Die Saudi's schonken miljoenen aan de Palestijnen voor moskeeën, dan konden ze toch zeker ook wat huizen neerzetten? 'Zodra wij hier een huis bouwen, laten we aan de Israëli’s zien dat wij niet meer van plan zijn terug te keren. Dat nooit,' was kort gezegd het antwoord. En wordt nu dus de derde generatie kinderen geboren die nooit hun thuisland hebben gezien.

Ik moest aan Ramallah denken in het dorp Sheklashifer, in het zuiden van Ethiopië. Iedereen in dit dorp werkt mee aan de productie van de borden waar de injera op wordt gebakken, de Ethiopische pannenkoek die bij elke maaltijd wordt geserveerd. Elke dag hakken zij klei uit de grond, verslepen het met twee gammele ezels naar hun dorp en boetseren er reusachtige borden van. Niet omdat iedereen het nou leuk vindt om te doen, maar omdat zij allemaal Waleyta zijn, een minderheid in het zuiden van Ethiopië, waar door andere volkeren op neer wordt gekeken. Niemand anders wil injeraborden bakken: het werk is zwaar en levert weinig op. De enige activiteit met een grote winstmarge, de verkoop van de injeraborden op de markt, is in handen van de dominante Sidama.

De meeste Waleyta leefden in simpele plaggenhutten, waar zij op de grond slapen, omringd door injeraborden die te drogen hangen. Op de veranda van het enige huis in het dorp zat een jongen van een jaar of tien een injerabord te boetseren. Trots kwam de vader naar buiten, die zich voorstelde als Zenebe Mendedu en vertelde dat zijn zoon al sinds zijn zesde borden maakt. Geld voor school is er niet; alle schamele opbrengst van de borden ging naar de bouw van het huis. Ik vroeg hem waarom hij als enige in het dorp een huis had. 'Iedereen denkt dat dit tijdelijk werk is, en dat ze vroeg of laat wel kunnen vertrekken uit dit dorp. Ik denk het niet. Daarom heb ik dit huis gebouwd. Voor mijzelf, en voor mijn kinderen. En hun toekomstige kinderen ook denk ik,' antwoordde Mendedu, wijzend naar zijn met klei besmeurde zoontje die met geroutineerde bewegingen begon aan een nieuw injerabord.

maandag 21 juni 2010

Zomergasten top 43. #36

Hugo Brandt Corstius in Zomergasten (1997)

Vandaag een fragment uit Zomergasten, een reeks interviews die de VPRO elke zomer uitzendt, waar gasten hun favoriete beeldfragmenten laten zien. Wim T. Schippers interviewt de columnist en wetenschapper Hugo Brandt Corstius. Lady D. is net verongelukt, en de uitzending wordt voortdurend onderbroken door de NOS. Brandt Corstius maakt een profetische opmerking...

zondag 20 juni 2010

Zomergasten top 43. #37

White Man's Burden (1995)

Een klassieke film over rassendiscriminatie en klassenverschillen. Een koerier in dienst van een rijke zakenman ziet per ongeluk de vrouw van de zakenman naakt uit de douche lopen, wordt ontslagen etcetera.

Bijzondere is dat alle rollen die normaal worden gespeeld door een blanke worden gespeeld door donkere acteurs en vice versa. Dus de koerier die ergens woont in een achterbuurt wordt gespeeld door John Travolta. Effectief middel, film is zeer aan te raden. Bij gebrek aan goede fragmenten, hier de trailer en een scene bij de rijke familie aan het diner.



zaterdag 19 juni 2010

Zomergasten top 43. #38

Het Rad van Fortuin is een formule, een format. Alle Raderen van Fortuin, alle formules, zouden op elkaar moeten lijken, maar dat is natuurlijk niet zo. En dat maakt het zo fascinerend. Formats in het buitenland combineren het vertrouwde met het vreemde. Polje Tsjoedes, het Russische Rad van Fortuin heeft ook een rad en een charmante assistente die de letters omdraait, net zoals in Nederland ooit het geval was. Maar daar houden de overeenkomsten op.

In 1990 ging Polje Tsjoedes in de lucht, als een van de eerste spelprogramma's. Net als bij zijn Nederlandse broertje ging het om het raden van woorden en het winnen van prijzen. Maar de afgelopen vijftien jaar is het programma geëvolueerd tot een uniek Russisch programma. De schaamteloze sluikreclame binnen het programma is een duidelijk verschil, maar in een land waar zelfs straatnaambordjes zijn gesponsord verbaast dit niet.

Het huidige Rad van Fortuin gaat niet meer om het raden van woorden, en nog minder om het winnen van prijzen. De woorden zijn simpele vijfletterwoorden, maar in een uitzending van een uur worden er met moeite vier geraden. De score wordt niet bijgehouden, en de prijzen worden weggemoffeld. Alles draait om de kandidaten en de presentator.

Presentator Leonid Jakoebovitsj, die het programma sinds 1991 presenteert, wordt aanbeden door de Russische televisiekijker. Zijn uiterlijk is een kruising tussen Hans Kazan en Ted de Braak. De kandidaten van de uitzending van afgelopen vrijdag kwamen onder meer uit Basjkortostan en Magadan in het Verre Oosten. Een kwam er zelfs uit de voormalige sovjetrepubliek Oekraïne. Voor de vorm werd er even aan het rad gedraaid, en toen kon het echte vermaak beginnen: het geven van cadeaus. Alle kandidaten nemen namelijk iets mee uit hun regio en zetten het op het rad. Daarbij worden alle cadeaus uittentreure toegelicht en besproken. Russen houden van ellenlange gesprekken, en dat is terug te zien in het programma.

Wat begon als een aardigheid is uitgegroeid tot het belangrijkste onderdeel van de show. De oogst van afgelopen vrijdag bevatte onder andere: een vaas, een zelfgebakken taart, een schilderij, skeelers, een Basjkirische hoed (op het hoofd van de presentator gezet), een mand met bier, een complete honingraat, hapjes gemaakt in de fabriek van een van de deelnemers (plus fles wijn 'van de directeur'), een keu ('We hebben gehoord dat u van biljarten houdt, meneer Jakoebovitsj'), een vossenbontje en vier enorme vijfliter-weckflessen met ingemaakte kersen.

De kandidaat uit Oekraïne maakte het helemaal bont: zij zette een mand met jonge eendjes, een dood speenvarken en een fles zelfgemaakte wodka op het rad.

Waar iedereen natuurlijk een slokje van nam. En passant kwamen twee kinderen van kandidaten opdraven om een liedje te zingen en een versje te zeggen, proberend het gekwaak uit de mand met eendjes te overstemmen. Toch een verschil met onze vroegere RTL-versie. Moeilijk voor te stellen: Hans van der Togt die een glas zelfgebrouwen wodka achterover slaat terwijl op het rad een dood varken rondjes draait.

(deze tekst stond eerder in Trouw)

donderdag 17 juni 2010

Zomergasten top 43. #40 & #39

Michel Gondry is een van de grootste creatieve genieën van deze tijd. De stijl van Gondry is op het eerste gezicht kinderlijk, maar niets wat hij maakt is eenvoudig. Bijna al zijn films zijn favorieten van mij: Eternal Sunshine of the spotless mind, Be kind rewind en Human Nature, met script van Charlie Kaufman. In Human Nature wordt een soort Tarzan-wilde 'Puff' opgevoed door een gestoorde professor (Tim Robbins). Om te beginnen met tafelmanieren (de professor probeert al langere tijd muizen tafelmanieren bij te brengen, dat fragment kon ik niet vonden op youtube). Hier komt Puff voor het eerst uit zijn kooi:



Het ziet er allemaal kinderlijk uit, maar de film zet je aan het denken, zonder je te dwingen waar je aan moet denken. Gondry heeft ook een hoop mooie videoclips gemaakt. Voor een overzicht kan ik deze DVD aanraden: http://www.michelgondry.com/ProductDetails.asp?ProductCode=DVD1-660200307028

Zijn carriere heeft hij gedeeltelijk te danken aan de samenwerking met Björk, om te beginnen met Human Behaviour. Dit is Army of me:



De mooiste videoclip vind ik Around the World van Daft Punk, waar elke danser een ander muziekinstrument voorstelt:



Dit is misschien nog wel leuker, hier vertelt Gondry hoe de video tot stand is gekomen:



De wereld kan meer Gondrys gebruiken!

dinsdag 15 juni 2010

Zomergasten top 43. #41

Simpel en mooi filmpje met onverwacht eind. Ik zag het niet aankomen in ieder geval. Let niet op de zwijmelmuziek.



Hier de losse link: http://www.youtube.com/watch?v=zVNTdWbVBgc

Jelle - praat met een vrouwenbesnijder

'Ergens in het dorp schijnt een onbesneden vrouw rond te lopen,' vertelt de 60-jarige Dashuri Naro. Alle omstaanders die tijdens het gehele gesprek zich om ons heen dringen, privacy bestaat niet in Afrika, lachen. Een vrouw die zich vrijwillig onbesneden laat, moet je je voorstellen!

Ik ben in het dorp Remeda in het zuiden van Ethiopie. In de hut van Naro om precies te zijn. Bij de hut is een veldje met valse bananenboom, waar een soort brood van wordt gemaakt. In de laatste veertig jaar besneed zij meer dan achtduizend meisjes. 'Hier in het zuiden valt het nog mee hoor, wij snijden de clitoris eraf. In het noorden, in de buurt van Somalie, naaien ze ook nog eens een gedeelte van de vagina dicht .'

Dashuri vertelt op licht beschaamde toon over haar praktijk, maar niet omdat ze dat voelt, maar omdat ze afleest aan mijn gezicht wat ik ervan vind: een goede journalist oordeelt niet en relativeert alles, maar iedereen heeft zijn grenzen. Met tegenzin vertelt ze over haar praktijk. Dat het sinds een paar jaar verboden is en streng wordt bestraft. Hoe zij binnen een paar seconden, met een scheermesje en zonder verdoving een meisje, vaak van rond jaar of zes, beroofde van seksueel genot voor de rest van haar leven. Dat dit al sinds mensenheugenis gebeurt. En dat het, in tegenstelling tot wat wij in het Westen denken, niets te maken heeft met geloof. De meerderheid van de Ethiopiërs in het dorp is protestant, een paar zijn Ethiopisch orthodox. Niemand is moslim. Maar goed, het is tegenwoordig nu eenmaal goed gebruik om de Islam overal de schuld van te geven, dus ook vrouwenbesnijdenis.

Waarom werden vrouwen eigenlijk besneden? Iemand uit de luisterende menigte mengt zich in de discussie: 'Omdat onbesneden vrouwen snel geëmotioneerd raken en met keukengerei gaan gooien!' De rest van de groep knikt instemmend. En hoe staat het dorp er nu dan voor, sinds er al een paar jaar geen meisjes meer besneden worden? Nou ja, officieel dan, want nog steeds melden meisjes zich vrijwillig bij de hut van Naro. De oude vrouw moet even nadenken: 'Dat valt eigenlijk wel mee. Ik denk dat onze tradities niet juist waren.' Ik kan moeilijk aan haar gezicht aflezen of ze het meent. Zij doet haar verhaal in het Sidama, dat naar Amhaars en dan naar Engels wordt vertaald, dus dat is ook niet al te betrouwbaar.

Bij het wegrijden uit het dorp wijst iemand ons op de vrouw die zich vrijwillig onbesneden liet. Ze loopt hand in hand met haar man langs de weg met een bundel valse bananenbladeren op haar hoofd. Terwijl het hele dorp zwaait naar de auto met die rare lange blanke en een roedel kinderen achter ons aan rijdt heeft de man alleen maar oog voor zijn vrouw.

maandag 14 juni 2010

Zomergasten top 43. #42

Beyoncé - Single Ladies (Sony 2008)

Superieure videoclip. Sexier dan alle bitches en ho's van alle cliché hiphop-videos bij elkaar. Simpel en elegant gemaakt. En gewoon een goed nummer (ik luister nooit naar teksten overigens).




Voor I-phones: http://www.youtube.com/watch?v=FyHVQT8aIBM

zondag 13 juni 2010

Zomergasten top 43. #43

'Crumb' (1994) van Terry Zwigoff over de geniale en gestoorde (gaat bijna altijd samen) striptekenaar Robert Crumb. Had het liefst de scene willen laten zien waar zijn broer vertelt over het lint dat hij elke dag doorslikt - en weer uitpoept, maar die kon ik niet op youtube vinden. Dit wel:



Als je tijd hebt, kijk nog eens naar de hele documentaire http://www.imdb.com/title/tt0109508/. Over de geneugten van een dysfunctionele familie. In dit genre kan ik ook aanbevelen: Sunshine Cleaning http://www.imdb.com/title/tt0862846/

dinsdag 8 juni 2010

Jelle – verzint een dieet

Voor het eerst in mijn leven heb ik een buikje. Ik heb hem gekweekt in de maanden nadat ik mijn rug brak en weinig bewoog. Daar was ik in eerste instantie erg blij mee, want de eerste 31 jaar van mijn leven was ik een mager skelet. Vroeger at ik voortdurend alles en in onbeperkte hoeveelheid, het maakte toch niet veel uit, dikker werd ik er niet van. Maar ik merk dat ik tegenwoordig oplet hoeveel ik eet, en wat.

De sleutel voor het afvallen heb ik ontdekt in Ethiopië. Dat klinkt heel cynisch, want iedereen heeft bij Ethiopië associaties met kinderen met opbollende buikjes door hongeroedeem, met grote bruine oogjes waar vliegen omheen zwermen, liggend op een kale stoffige vlakte. Het geeft niet dat u die associaties hebt, ik had ze zelf ook. Het beeld van Ethiopië is nou eenmaal dat van de Live Aid inzamelingsactie in de jaren ‘80 (onlangs kwam de BBC met het nieuws dat door de opbrengst van de actie de oorlog alleen maar langer heeft geduurd). Veel landen hebben last van een onterecht slechte reputatie, maar Ethiopië spant de kroon. Het mag dan nog wel een arm land zijn, maar er is echt geen hongersnood. En er mogen dan wel stoffige vlaktes zijn, een groot deel van het land is schitterend groen en vruchtbaar.

En het eten is er geweldig. Al het eten wordt geserveerd bovenop injera, een soort pannenkoek. Het is de bedoeling dat je met je rechterhand (je linkerhand is ergens anders voor) een stukje van de pannenkoek afscheurt, en samen met wat vlees of groente in je mond stopt. De pannenkoek is tegelijkertijd je bord en je bestek.
Het viel mij op dat ik na een lunch met de injera totaal geen honger meer had.

De hele week lunchte ik, en at ik ’s avonds niks. Terug in Nederland heb ik diepgravend onderzoek gedaan naar dit fenomeen (lees: ik heb Wikipedia geraadpleegd). Wat bleek: de injera is gemaakt van teff, een soort gewas. Teff is rijk aan langzaam verteerbare complexe koolhydraten die heel erg langzaam door je lichaam worden afgebroken. Dat verklaart het volle gevoel. En het verklaart ook het succes van de Ethiopische marathonkampioen Haile Gebrselassie (dat en het feit dat hij altijd te laat was voor school en het hele end moest rennen).

Dus iedereen die van zijn of haar buikje af wil, hier mijn advies: ga overdag naar een Ethiopisch restaurant en bestel een injera (mijn favoriet: met kitfo, een soort rauw vlees), en u hoeft de rest van de dag niet meer te eten. Die tijd kunt u nu besteden aan andere dingen, bijvoorbeeld een trendy boekje schrijven genaamd ‘het teff dieet’. Dan bent u niet alleen kilo’s armer, maar ook euro’s rijker.