dinsdag 23 maart 2010

Jelle Brandt Corstius – fluit nooit binnenshuis

Zo weinig geschreven wetten en regels er in Rusland zijn, zoveel ongeschreven regels en wetten. Mijn introductie van het enorme en complexe ongeschreven regelsysteem in Rusland was pijnlijk. Ik was in de stad Samara, met mijn toenmalige vriendin op bezoek bij haar omaatje (overigens is de energieprijs in Rusland zo laag dat dit omaatje de hele dag een gaspit brandend hield. Dat bespaarde lucifers).
Ik had voor de oma een grote bos rozen gekocht. Goede binnenkomer, zou je denken als Nederlander. Mooi niet dus. In de bos zaten tien rozen. Maar even aantallen bloemen gebruik je alleen voor de doden. Omaatje loste het diplomatiek op door er een roos uit te halen en aan mijn vriendin te geven.
De bloemen openden een geheime wereld van tradities en gebruiken, met als belangrijkste thema’s geld en de dood. Nooit boven de drempel de hand schudden. Een vork die van tafel valt betekent: onverwacht bezoek. Een lege fles zet je altijd op de grond. Op de doden klink je nooit met je glas. Als twee mensen dezelfde voornaam en vadersnaam hebben mag je tussen hen in gaan staan en een wens doen.
En, een hele belangrijke en bijna niet uit te rammen: binnen mag je nooit fluiten. Als je bij iemand op bezoek fluit, dan zal de gastheer al zijn geld kwijtraken. Ooit zaten wij met de tv-ploeg in een hotel in Magadan. De cameraman was in zijn hotelkamer aan het fluiten. Ogenblikkelijk klopte de receptioniste op zijn deur. Of hij alsjeblieft op wilde houden, iedereen zou zijn geld kwijtraken.
Het leek mij wel aardig iets met die tradities te doen, dus gingen wij op bezoek bij wat Russen in de stad Vologda. Ik ging ervan uit dat ik na vijf jaar toch wel alle ongeschreven regels zou weten. Maar aan tafel bij het echtpaar, met een glas zelfgestookte drank in de hand, werd mij gevraagd als laatste in het gezelschap met de vrouwen aan tafel te proosten. Want een vreemde man proost altijd het laatst. Anders is iedereen zijn geld kwijt. Logisch toch?
En ik leerde een hele mooie regel, die ze wat mij betreft in Nederland ook in mogen voeren: als je de glazen klinkt met de gast, terwijl hij nog niet het glas heeft geheven betekent dit: we hebben genoeg van je, ga weg! Ik denk niet dat ik ooit alle ongeschreven regels zal kennen, daar moet je Rus voor zijn. Het rare is: na vijf jaar wonen in Rusland heb ik het idee dat ik nog minder van het land begrijp dan toen ik er ging wonen.

In: Trouw 23/03/10

8 opmerkingen:

Unknown zei

Mooi ja. Net zoals dat ongetrouwde meisjes/vrouwen niet aan de hoek van een tafel mogen zitten, omdat ze dan nooit aan de man kunnen komen.
Trouwens moet ik even zeggen erg te genieten van je verslaggeving in Rusland. Zelf een tijd in Oekraine gewoond en vele dingen zijn erg herkenbaar. Vrouwen die niet zelf de tram uit kunnen stappen, maar wachten op de hand van de man om de afstap te kunnen maken. Maar wel de oude vrouwtjes die zelf verbouwde groente verkopen om te kunnen overleven.
Ga zo door, en bedankt.

Ekaterina zei

Bijgeloof is per definitie irrationeel. In Rusland en elders. Het komt niet op het "begrijpen ervan" aan. Niettemin blijft het intrigerend.

Ria Brugge zei

Nog een van Russische moeder:
heb je de hele dag al niets dan pech....dan heb je vast een sok die verkeerd om is aangetrokken of anders je hemd misschien. Kan niet anders.

Frans Boerlage zei

Hoi, Jelle;

Ik vind de tweede serie "van Moskou..." wat ongenuanceerder dan de eerste!
Komt dit omdat je weer naar Nederland verkast?

www.helmond-moskou.nl

Unknown zei

Vorig jaar was er op mijn werk een Poolse stagiaire. M'n collega's en ik floten regelmatig mee met de radio totdat zij uitlegde dat dat ongeluk bracht. Het had even geduurd voordat ze de moed op kon brengen er iets over te zeggen. Het bleek dat ze al wekenlang elke keer de rillingen kreeg als we floten. Ik gaf aan dat het bij ons juist een teken is dat je vrolijk bent. Het ging er bij haar niet in.

Peter zei

Jelle, ik vind het verschrikkelijk dat ik niet eerder van je reportages heb gehoord. Ik hoorde voor het eerst toen je bij Pauw en Witteman vertelde over de vernietigde films. Sinds die uitzending heb ik geen programma meer gemist.

Ik ben al vele malen in Oost Europa en Rusland geweest. Mijn vrienden zijn Oekraiens en Russisch. Jouw verhalen brengen vele gelijksoortige gedachten en herinneringen naar boven en ik zit vaak over de grond te rollen van het lachen als ik de uitspraken van de Russen en de gebeurtenissen in je reportage herken.

Ik herinner me nog hoe ik in Siberie bij minus 20 graden in het bos stond te barbeque-en met vrienden en schoonfamilie. Met wodka als brandstof en de getto blaster van een paar jonge kerels als sfeermaker. Zo sta je midden in het bos, in de sneeuw en in de kou, aan een grote metalen bak te barbeknoeien. Onze groep stond aan de ene kant van de bak en de jongelui aan de andere kant. Goh wat een feest, op een koude Siberische November avond!

Wat een prachtig land en wat een verschrikkelijk mooie volk! Als ik je reportages zie denk ik alleen maar "Hoe kan ik zo snel mogelijk weer naar Rusland gaan!"

Prachtig!

Dankejwel voor de vele prachtige momenten die je met ons wil delen!

Para Dox zei

Ha, geinig! zelf ben ik een Poolse en werd ik met dit soort ongeschreven regels - ik noem het maar bijgeloof - door mijn moeder en oma "lastig" gevallen. vreemd genoeg, hoe ver je ook al weer was van mijn geboortestreek, dezelfde regeltjes van vorkjes tot fluiten heeft mijn ma telkens boven tafel gehaald - en ik daagde haar uit regelmatig ;)
Ik begrijp ook nog steeds niet hoe dat alles werkt en wie verzint dat allemaal, maar ik heb een tikje overgehouden: ik moet er wel aan denken als ik binnenhuis sta te fluiten ;)

Unknown zei

Noby zei...
Mooi ja. Net zoals dat ongetrouwde meisjes/vrouwen niet aan de hoek van een tafel mogen zitten, omdat ze dan nooit aan de man kunnen komen.

*** je zal de eerste 7 jaar niet trouwen.
-
Peter zei...
Wat een prachtig land en wat een verschrikkelijk mooie volk! Als ik je reportages zie denk ik alleen maar "Hoe kan ik zo snel mogelijk weer naar Rusland gaan!"

*** idem.
Het is een verschrikkelijk mooi volk. Bijna al hun tradities zijn te verklaren